دسته بندی مطالب

غربالگری سلامت جنین غربالگری سلامت نوزادان غربالگری و پیشگیری از سرطان خدمات تشخیص پزشکی و بالینی خدمات ایمونولوژی و ایمونوفلورسانس خدمات پاتولوژی و سیتو پاتولوژی آموزش های همگانی و تخصصی همکاران و متخصصین آزمایشگاهی

تستهای تشخیصی سرطان کولورکتال و پولیپ

| تعداد بازدید : 20216

چون سرطان کولورکتال پنهان و بدون علامت است، غربالگری کلید شناسایی زود هنگام آن است. شروع غربالگری از سن 50سالگی است و بیشتر مردم باید هر ده سال یک بار کلونوسکپی انجام دهند. این آزمایش‌ها نه تنها تومورها را زود هنگام شناسایی می‌کند بلکه می‌تواند با برداشتن پولیپها از سرطان کولورکتال پیشگیری کند. 

 

تستهای تشخیصی  سرطان کولورکتال و پولیپ

مقدمه

سرطان  کولورکتال نوعی بیماری است که طی ان، سلولهای غیر طبیعی  در کولون یا رکتوم به صورت غیر قابل کنترل تقسیم می شوند وسرانجام  تومور بدخیم شکل می گیرد.

اکثر استراتژیهای کشف سرطان کولورکتال در مراحل اولیه علاج، بر اساس کشف خونریزی از تومور استوارند.در افراد طبیعی روزانه کمتر از 2mg هموگلوبین در هر گرم مدفوع دفع می شود ولی تقریبا در تمام بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال میزان دفع هموگلوبین از این مقدار بیشتر است. USPSTF تستهای پذیرفته  شده زیر را به منظور اسکرینگ سرطان  کولورکتال در نظر دارد.

تست خون مخفی در مدفوعFOBT  گایاک  یا تست ایمونو شیمی مدفوع (FIT)

هر دو نوع بیماری سرطان کولورکتال و پولیپ  می توانند منجر به خونریزی شوند تستهای FOBT  مقادیر بسیار کم خون در مدفوع که  با چشم قابل مشاهده نیست را بررسی می کنند ( خون در مدفوع ممکن است در بیماری های غیر سرطانی نیز تشخیص داده شود مانند هموروئید).

به طور کلی دو نوع از تستهای FOBT  توسط سازمان غذا و دارو (FDA) به منظور اسکرینگ سرطان کولورکتال  پذیرفته شده است:  FOBT گایاک (gFOBT) و FOBT به روش ایمونوشیمی ( یا ایمونوهیستوشیمی) که معمولا  به نام iFOBT یا FIT شناسایی می شود. درهردو نوع روشFOBT نمونه مدفوع بیماران  جمع اوری وبه پزشک ارجاع داده می شود .

  • روش  FOBT گایاک براساس  شناسایی هم که بخشی از هموگلبولین خون است می باشد.  به دلیل اینکه این تست قادر به شناسایی هم در برخی از غذاها می باشد لذا بیماران باید از خوردن برخی از غذاها ( برای مثال گوشت قرمز) قبل از انجام تست جلوگیری کنند.

  • در روش FIT از انتی بادی ها به منظور شناسایی هموگلبولین  به طور اختصاصی استفاده می شود. در این نوع روش معمولا محدودیت استفاده غذایی وجود ندارد.

مطالعات نشان داده اند که انجام تست FOBT گایاک هر یک تا دو سال در افراد دارای سن 50 تا 85 سال میتواند 15 تا 33 درصد از موارد مرگ ناشی از سرطان  کولورکتال را کاهش دهد. در صورتیکه  FOBT تنها تست اسکرینگ سرطان کولورکتال باشد، متخصصان انجام سالیانه ان را پیشنهاد می کنند.

مزایا  

  • پاکسازی کولون ضروری نیست

  • محدودیت رژیم غذایی قبل از انجام تست وجود ندارد

  • نمونه میتواند در منزل جمع اوری شود

  • هزینه ان نسبت به سایر تسهای اسکرینگ سرطان کولورکتال مناسبتر است

  • خطر تخریب سلولهای کلون وجود ندارد

  • نیازی به ارام بخش یا مسکن نیست

معایب

  •  هزینه تست gFOBT یا FIT  بالاتر باشد.

  • حساسیت تست برای تشخیص ادنوما کم است.

  • امکان نتایج مثبت کاذب وجود دارد (بدبن معنی که نتایج تست نشان دهنده وجود ناهنجاری است ولی در واقع وجود ندارد)

  • در صورتی که نتایج از نظر وجود خون یا DNA غیر طبیعی،  مثبت باشد،  انجام تستهای دیگری مانند کلونوسکوپی ممکن است نیاز باشد.  

 

تست DNA stool (FIT-DNA)

تنها تست DNA stool مورد پذیرش FDA تا به امروز ، Cologuar تست چند هدفی است که مقادیر کم خون در مدفوع ( با روش ایمونوشیمی مشابه FIT) وهمچنین  9 بیومارکر DNA در سه ژنی که در سرطان کولورکتال و ادنومای قبل از شکل گیری سرطان شناخته شده اند، را شناسایی میکند. DNA  متعلق به سلولهای کلون ورکتوم است که  طی عبور از روده بزرگ و رکتوم در مدفوع ریزش پیدا می کنند و  جمع می شوند. همانند هر دو نوع تست FOBT ،نمونه مدفوع بیمار جمع اوری و به ازمایشگاه جهت انجام تست فرستاده می شود. نرم افزار کامپیوتری نتایج هر دونوع بررسی ( مقادیر خون و مارکرهای DNA ) را انالیز می نماید. ونتایج مثبت و منفی گزارش می شوند. پیشنهاد می شود بیماران دارای نتایج مثبت  کلونوسکوپی شوند.

در مطالعه ای افرادی که دارای ریسک متوسط ابتلا به سرطان کلون بودند ولیعلائم مربوط به مشکلات کلون نداشتند، با این تست، با حساسیت بیشتری تشخیص داده می شود. اگرچه تست FIT-DNA همچنین  بیماری را بدون وجود ان شناسایی می کند. ( منظور نتایج مثبت کاذب است).

سیگموئیدوسکوپی

در این تست رکتوم وکلون سیگموئید، با استفاده از سیگموئیدوسکوپ، لوله روشن قابل انعطاف با لنز و ابزاری به منظور برداشت بافت، بررسی می شوند. این ابزار از طریق سوراخ مقعد وارد رکتوم و سیگموئید کلون می شود و هنگامی که هوا ( یا کربن دی اکسید) به منظور افزایش حجم کلون پمپ میشود، پزشک می تواند سلولهای کلون را به وضوح ببیند. در طول تست، نواحی رشد یافته غیر طبیعی در رکتوم و سیگموئید کلون به منظور انالیز، می توانند برداشته شود (بیوپسی). کلون پائینی باید از وجود مدفوع قبل از سیگمویدوسکوپی پاک شود. این تست کم هزینه تر از کلونوسکوپی است و افراد معمولا طی انجام تست نیازی به مسکن یا آرام بخش ندارند.

مطالعات نشان داده اند که در افراد بالاتر از50 سال که به طور منظم به وسیله سیگموئیدوسکوپ یبررسی می شوند، ریسک مرگ به دلیل سرطان رکتوم و کلون پائینی 60 تا 70 درصد نسبت به افرادی که اسکرینگ نمی شوند پائین تر است.

مطالعه ای از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی نشان داد در افراد 55 تا 64 ساله مورد بررسی با روش سیگموئیدوسکوپی، شیوع سرطان کولورکتال و مرگ ومیرکاهش می یابد. متخصصان به طور معمول سیگموئیدوسکوپیرا هر 5 سال به همراه یا بدونgFOBT و تست  FIT  راهر سه سال یک بار  برای افراد با ریسک ابتلا متوسط که نتایج منفی نشان می دهند را پیشنهاد می کنند.

مزایا

  • برای بیشتر بیماران احساس درد و  ناراحتی حداقل است ومشکلات نادر هستند.

  • در صورت لزوم ، پزشک قادر به انجام بیوپسی یا پولیپکتومی(برداشت پولیپ یا ادنوما) در طول انجام تست می باشد.

  • نیاز به پاکسازی کلون کمتر از تست کلونوسکوپی است.

  • اغلب به استفاده از مسکن نیازی نیست.

معایب

  • ناهنجاری های رشد یافته غیر طبیعی در قسمتهای بالایی کلون تشخیص داده نمی شود زیرا پزشک فقط می تواند رکتوم و قسمتهای پائینی کلون را مشاهده کند.

  • پاکسازی کل روده قبل از انجام تست ضرورت دارد.

  • تغییر مصارف داروئی یا غذائی قبل از انجام تست ممکن است مورد نیاز باشد.

  • احتمال بسیار ضعیف خونریزی، پارگی یا سوراخ شدگی سلولهای کلون وجود دارد.

  • ممکن است انجام تستهای دیگرمانند کلونوسکوپی در صورت تشخیص ناهنجاری نیاز باشد.

 

کلونوسکوپی استاندارد ( یا اپتیکال)

در این تست، رکتوم و تمام کلون به وسیله کلونوسکوپ ، لوله روشن دارای انعطاف و لنز به منظور مشاهده و ابزاری به منظور برداشت بافت بررسی می شود.مانند سیگموئیدوسکوپ ، این ابزار از طریق سوراخ مقعد وارد رکتوم و سیگموئید کلون می شود و هنگامی که هوا ( یا کربن دی اکسید) به منظور افزایش حجم کلون پمپ می شود، پزشک می تواند سلولهای کلون را به وضوح ببیند. در طول کلونوسکوپی، نواحی رشد یافته غیر طبیعی در رکتوم  و کلون  یعنی  نواحی که در روش  سیگموئیدوسکوپی در دسترس نیستند،  به منظور انالیز می توانند برداشته شود (بیوپسی).  همچنین پاک سازی کامل کلون قبل از انجام تست ضروری است. بیماران  برای انجام تست نیاز به تزریق مسکن یا ارام بخش دارند. مطالعات نشان داده اند که کلونوسکوپی 60 تا 70 درصد از موارد مرگ ناشی از سرطان کولورکتال را کاهش می دهد. متخصصان پیشنهاد می کنند حتی در صورت منفی بودن نتیجه ، افراد در معرض خطر هر 10 سال یک بار کلونوسکوپی شوند.

مزایا

  • یکی ازحساسترین تستهای قابل دسترس است.

  • این تست به پزشک این امکان را می دهد که رکتوم و تمام کلون را مشاهده کند.

  • در صورت ضرورت، پزشک می تواند اقدام به بیوپسی یا پلیپتوکتومی در طی انجام تست  نماید.

معایب

  • اگرچه این تست بسیار حساس است ولی هنوز  این تست، قادر به شناسایی پولیپهای کوچک، صاف یا لزیونهای دپرس شده (غیر پولیپوئیدی) و سرطانها نمی باشد.

  • پاکسازی کامل کلون قبل از انجام تست ضرورت دارد

  • تغییرات رژیم غذایی قبل از انجام تست مورد نیاز است و  مصرف داروهای مصرفی ممکن است تغییر یابند

  • از مسکن معمولا  استفاده می شود که در نتیجه بیماران  باید با ان سازگار باشند و پس از انجام تست در منزل انها را مصرف نمایند.  همچنین ممکن است بیماران نتوانند در روز انجام تست کار کنند

  • احتمال بسیار ضعیف خونریزی، پارگی یا سوراخ شدگی سلولهای کلون وجود دارد، این خطر با افزایش سن،وجود سایر مشکلات و هنگامی که پولیپ برداشته شود، افزایش می یابد

 

کلونوسکوپی مجازی

این متد اسکرینگ توموگرافی کامپیوتری(CT) نیز نامیده می شود که در ان از دستگاه تولید کننده اشعه x (اسکنرCT) به منظور ایجاد عکسهایی از کلون و رکتوم  از خارج بدن استفاده می شود. کامپیوتر با انالیز این عکسها  می تواند  سرطان کلون یا سایر ناهنجاری ها را نشان دهد. کلونوسکوپی مجازی  نسبت به کلونوسکوپی استاندارد غیر تهاجمی تر است و نیازی به استفاده از مسکن نیست، همانند کلونوسکوپی استاندارد، پاک سازی کامل کلون قبل از انجام تست ضروری است.  همچنین در این روش هنگامی که هوا ( یا کربن دی اکسید) به منظور افزایش حجم کلون پمپ میشود، پزشک می تواند سلولهای کلون را واضح تر ببیند. صحت کلونوسکوپی مجازی مانند کلونوسکوپی استاندارد می باشد. کلونوسکوپی مجازی دارای مشکلات کمتری است. در صورتیکه پولیپ یا بافت با رشد غیر طبیعی در طول کلونوسکوپی مجازی مشاهده شود، به منظور برداشت نمونه از ان معمولا ازکلونوسکوپی استاندارد استفاده می شود.

البته اینکه کلونوسکوپی مجازی تا چه حد منجر به کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان کولورکتال می شود، مشخص نیست و بیمه پرداخت هزینه ان را تقبل نکرده است. مطالعات به منظور مقایسه این روش با سایر روشهای اسکرینگ در حال انجام می باشد.

مزایا

  • به دلیل غیر تهاجمی بودن تست احتمال اسیب به سلولهای کلون بسیار کم  است.

  • نیازی به مصرف مسکن نیست.

معایب

  • پاکسازی کامل کلون قبل از انجام تست مورد نیاز است.

  • اگرناهنجاری یافت شود تستهای دیگر مانند کلونوسکوپی باید انجام شود.

  • بیمار با مقادیر کمی از اشعه یونیزه کننده مواجه می شود.

  • تحت پوشش همه بیمه های سلامت نیست.

  • ممکن است طی تست نتایج پزشکی ناخواسته ای ایجاد شود که نیازمند پیگیری بعدی باشد.


نویسندگان

عاطفه یدالهی، دکتر الهام عبدالهی، واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی اریترون

تماس با ما


اریترون یک آزمایشگاه تخصصی است که از راه های مختلف می‌توانید با آن در تماس باشید و پرسش ها و مشکلات خود را به آسانی با متخصصین ما در میان بگذارید.

ساعت کار: از 05:30 صبح الی 12 شب به طور یکسره و روزهای تعطیل از 6:30 صبح الی 10 شب

آدرس: اصفهان، خیابان شیخ صدوق شمالی، خیابان شیخ مفید غربی

شماره تماس:  7-36631906- 031            2 -36633621 - 031

031-37134

شماره فکس: 89784728- 021                        کد پستی : 76351-81647
ایمیل: [email protected] 

 

جوابدهی

شماره واتس آپ برای دریافت جواب آزمایش :   

   09138183947  

 

نمونه گیری در منزل

برای هماهنگی جهت نمونه گیری در محل مورد نظر خود با شماره های زیر در ساعت مشخص تماس حاصل فرمایید:

آقای مهندس عزیزی    09131689270