مقدمه

گانگلیوزیدها به مقدار زیادی در سلولهای گانگلیون سیستم عصبی مرکزی و به ویژه در انتهای عصب وجود دارند.  بافت سیستم عصبی مرکزی به دلیل  دارا بودن بیش از نیمی سیالیک اسید متصل به ترکیب  لیپیدی سرامید ، منحصر به فرد است زیرا این میزان در بافتهای غیر عصبی  بسیارکمتر است. نشان داده شده است که گانگلیوزیدها در  فرایندهای مختلف بیولوژیکی در سیستم عصبی مرکزی مانند چسبندگی سلولی، شناسایی سلولی ، انتقال پیام سلولی، تنظیم عملکرد رسپتور و تنظیم رشد شرکت می کنند.

 

انتی بادی های ضد گانگلیوزید

انتی بادی های علیه میلین و اکسون با ایجاد چندین نوع سندرم نوروپاتی محیطی در ارتباط هستند.  این انتی بادی ها معمولا از نوع پلی کلونال هستند ولی گاهی صرفا به یک کلاس انتی بادی محدود می شوند  و در این صورت بیماری به صورت گاماپاتی مونوکلونال مشاهده می شود. توجه به این نکته حائز اهمیت است که بر خلاف بیشتر بیماری های اتوایمیون مختص عضو ، انتی بادی ها در نوروپاتی محیطی، بیشتر انتی ژنهای گلیکولیپیدی را نسبت به انتی ژنهای پروتئینی شناسایی می کنند.

 

انتی بادی های گانگلیوزیدی و نفروپاتی محیطی

انتی بادی های منوکلونال مرتبط با گانگلیوزیدهای GMI به طور عمده با ناهنجاری هایی که عصبهای حرکتی را تحت تاثیر قرار می دهند مرتبط هستند. این انتی بادی ها اولین بار در بیمارانی با گاماپاتی منوکلونال IgM ، سندروم نورون حرکتی و نوروپاتی محیطی مولتی فاکتوریال(MMN) توصیف شدند.انتی بادی های پلی کلونال   GMI   در گروهی از بیماران مبتلا به سندرم گیلن باره(GBS) که با نوروپاتی اکسونال مشخص می شوند یافت شده اند. این انتی بادی ها در MMN نیز یافت شده اند. ولی در این ببماری انتی بادی ها عمدتا از نوع IgM هستند در حالیکه در سندرم گیلن باره هر سه نوع کلاس انتی بادی یافت شده اند.ویژگی مشترک هر دو بیماری MMN و GBS بلوکه شدن مسیر انتقال پیام نورونهای حرکتی است که ممکن است برخی از دلایل ان به علت اثر مستقیم انتی بادی های ضد گانگلیوزید  بر روی عملکرد کانالهای یونی باشد.

سندرم گیلن باره

GBS حاد به طور بالینی به وسیله تضعیف پیشرونده نورونهای حرکتی  عضلات لیمب و فقدان انعطاف مشخص می شود. علائم حسی  معمولا کمتر رخ می دهد. افزایش تیتر انتی بادی های GM1 در 22-30 درصد از بیماران  مبتلا به GBSگزارش شده است. اینها انتی بادی های پلی کلونال  از همه زیرکلاسهای ایمونوگلوبولینی هستند که تیتر انها در طول فاز حاد بیشتر است که بعد از این مرحله کاهش می یابند.

اخیرا ارتباط نزدیک انتی ژنی بین لیپوپلی ساکاریدهای  کامپیلوباکتر مدفوع بیماران مبتلا به GBS و الیگوساکاریدهای نوع مشخصی از گانگلیوزیدها یافت شده است که نشانگر مفهوم تقلید مولکولی است. که مکانسیمی است که طی ان میزبان می تواند پاسخی ایمنی علیه فاکتورهای اولیه مانند ارگانیسمهای عفونی یا یک سلول توموری ایجاد کند که به دلیل تشابه  شاخصهای انتی ژنی در این انتی ژنها با انتی ژنهای بافتی فرد میزبان ، علیه انتی ژنهای بافتی میزبان هم پاسخ ایمنی ایجاد می شود. به عنوان مثال اشتراک انتی ژنی بین کامپیلوباکتر ژوژنی و فیبرهای عصبی در پاتوزنز برخی از فرمهای بیماری GBS پیشنها شده است.

GBS به عنوان یک بیماری پس از  ابتلا به عفونت شناسایی شده است زیرا حدود دو سوم بیماران با بیماری عفونی قبلی شناسایی شده اند. مطالعات عفونی  مختلف ارتباط بیماری را  با ابتلا به عفونت کامپیلوباکتر ژوونی، سایتومگالو ویروس ، اپیشتاین بار و مایکو پلاسما پنومونیه  را نشان داده اند. تنوع حداقل بخشی از فرمهای GBS به دلیل اختلاف در عامل عفونی اولیه است.

نوروپاتی حرکتی مولتی فاکتوریال (چند عاملی)

MMN  از نظر بالینی با تضعیف هسته و  پیشرونده عضلات لیمب پروکسیمال و دیستال که بیشتر مردان را تحت تاثیر قرار می دهد شناسایی می شود. ویژگی تشخیصی برجسته ان بلوکه شدن مسیر انتقال پیام نورونهای حرکتی است. علائم ممکن است گیج کننده باشند و با بیماری های حرکتی نورونی مانند اتروفی عضلانی ستون مهره ها یا اسکلروز لترال امیوتروفیک همپوشانی داشته باشند. انتی بادی های انتی GMI در MMN اغلب از نوع کلاس IgM هستند که تیتر انها در 40 تا 70 درصد ازبیماران افزایش می یابد.  اگرچه افزایش تیتر  در تشخیص  قطعی نیست.

 

سندرم میلر فیشر

افزایش تیتر انتی بادی های IgG علیه گانگلیوزیدهای GQ1b در بیش از 90 درصد بیماران مبتلا به سندرم میلر فیشر (MFS) که نوعی از GBS  با افتالموپگیا ، از دست دادن  رفلکس های تاندون و اتاکسی حسی می باشد شناسایی شده است. نقش پاتو ژنیک انتی بادی های گانگلیوزید هنوز مشخص نیست اما ممکن است این نقش مربوط به مکانسیمهای با واسطه  کمپلمان  در اسیب ایمونولوژیک باشد. GM1 می تواند باعث فعال شدن کمپلمان شود ، محصولات حاصل از فعال شدن کمپلمان بر بخش خارجی سلولهای شوان در گره ها رانویر یافت شده است .در  یک مدل موشی نشان داده شده است که انتی بادی های گانگلیوزید به گره های عصبی محیطی رانویر متصل می شوند و ابشار کمپلمان رافعال می کنند ولی منجر به بلوکه کردن مسیر انتقال پیام نمی شوند.  فقط  در  برخی از بیماران با عفونت قبلی و دارای انتی بادی های گانگلیوزید مبتلا به GBS ، فاکتورهای مستعد کننده میزبان در گسترش بیماری مهم هستند.

روشهای ازمایشگاهی

 همه متدهای ازمایشگاهی فاقد حساسیت و اختصاصیت هستند. روشهای مختلف الایزا، تکنیکهای بلاتینگ و پروسه های ایمونوکروماتوگرافی در اندازه گیری انتی بادی های گانگلیوزیدی ( و شناسایی ان ) به کار می روند. عیب اصلی همه متدها  این است که تفسیر نتایج وابسته به خلوص قطعات گانگلیوزیدی به عنوان انتی ژنها و شرایط سنجش وابسته است.

متدولوژی روشهای سنجش انتی بادی های انتی گانگلیوزیدی حائز اهمیت  است زیرا انتی بادی های انتی گلیکولیپید معمولا به هدف خود با  شدت اتصالی پائینی متصل می شوند.  نتایج منفی کاذب در صورتی که اتصال ضعیف انتی ژن- انتی بادی  با ایجاد سیگنال ضعیف  ایجاد شود ممکن است رخ دهد.  چندین  راه کار برای حل این مشکل وجود دارد که ریلابیلیتی (قابلیت اطمینان) روش الایزا که معمولا به منظور اندازه گیری انتی بادی های ضد گانگلیوزیدی استفاده می شود را  بهبود می بخشد . حساسیت  این روش  به وسیله  اندازه گیری شدت اتصال انتی ژن- انتی بادی افزایش می یابد. این هدف با زمان انکوباسیون طولانی تر (حداقل 4 ساعت)  در دمای 4 درجه سانتیگراد و اجتناب از استفاده از محلول های شست و شوی دترژنتی به دست می اید.  همچنین اختصاصیت روش الایزا به وسیله استفاده از البومین سرم انسانی یا  نرمال سرم بز به جای استفاده از البومین سرم گاوی به منظور بلوکه کردن جایگاههای غیر اختصاصی  در چاهکها بهبود می یابد.  سرم انسانی گاها دارای انتی بادی فعال علیه البومین سرم گاوی است و می تواند باعث ایجاد نتایج مثبت یا منفی کاذب  بسته به استفاده از نوع نمونه کنترل شود .تلاشهایی در زمینه استاندارد سازی متدها انجام شده است، اما در بیشتر ازمایشگاهها از پروتکلهایی که مختص هر ازمایشگاهی است  و بر اساس متدهای استفاده شده قبلی است استفاده می کنند.

 

نتیجه گیری

 در سالهای اخیر تست های شناسایی  انتی بادی های  گانگلیوزیدی به منظور تشخیص نوروپاتی وابسته به سیستم ایمنی به طور گسترده در دسترس شده اند. این تستها به دلیل شناسایی گروه بزرگی از بیمارن با نوروپاتی به دلایل ناشناخته که فاقد تعریف اختصاصی بالینی هستند رایج شده اند. با این وجود تشخیص به وسیله  تست انتی بادی های سرمی،   در مرحله بعد از سایر بررسی های تشخیصی  و الکتروفیزیولوژیکالی در تشخیص نوروپاتی در نظر گرفته می شوند.