دسته بندی مطالب

غربالگری سلامت جنین غربالگری سلامت نوزادان غربالگری و پیشگیری از سرطان خدمات تشخیص پزشکی و بالینی خدمات ایمونولوژی و ایمونوفلورسانس خدمات پاتولوژی و سیتو پاتولوژی آموزش های همگانی و تخصصی همکاران و متخصصین آزمایشگاهی

فاکتورهای خطر سرطان کولورکتال

| تعداد بازدید : 7011

فاکتور خطر عاملی است که احتمال ابتلای فرد به یک بیماری مانند سرطان را افزایش می دهد. سرطان های مختلف فاکتورهای خطر متفاوتی دارند. برخی فاکتورهای خطر مانند استعمال دخانیات قابل تغییر بوده و برخی مانند سن و سابقه فامیلی قابل تغییر نیستند. داشتن ریسک فاکتورها حتی به میزان زیاد به معنای ابتلای 100% به بیماری نیست و گاهی افراد مبتلا دارای هیچ یک از فاکتورهای خطر نبوده اند. محققان فاکتورهای خطر گوناگونی که سبب افزایش احتمال ابتلای فرد به پولیپ ها یا سرطان کولورکتال می شوند را شناسایی کرده اند.

فاکتورهای خطر سرطان کولورکتال

فاکتورهای خطر قابل تغییر:

فاکتورهای خطر بسیاری که مرتبط با سبک زندگی فرد می باشند شناسایی شده است. درواقع ارتباط بین رژیم غذایی، وزن ، فعالیت فیزیکی و سرطان کولورکتال بسیار قوی تلقی می شود.

 

اضافه وزن و چاقی:

داشتن اضافه وزن و چاق بودن احتمال ایجاد و یا مرگ در اثر سرطان کولورکتال را بسیار افزایش می دهد. داشتن اضافه وزن سبب افزایش احتمال ابتلا به سرطان کولون در زنان و مردان شده ولی ارتباط آن در مردان قوی تر می باشد.

 

کمبود فعالیت فیزیکی:

افرادی که فعالیت فیزیکی مناسبی ندارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کولورکتال بوده و افزایش فعالیت بدنی سبب کاهش احتمال ابتلا به بیماریمی شود.

 

انواع خاصی از رژیم غذایی:

رژیم غذایی حاوی میزان زیادی گوشت قرمز (جگر، گوشت گوسفند، خوک و گوشت گاو) و به علاوه میزان بالای فرآورده های گوشتی مانند هات داگ و .... سبب افزایش احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال می شود. پختن گوشت در دماهای بالا به طریق آب پز شدن و سرخ شدن سبب ایجاد ترکیبات شیمیایی خاصی شده که احتمال ابتلا را افزایش می دهند اما میزان خطر آن هنوز مشخص نیست. رژیم های غذایی حاوی سبزیجات و فیبر زیاد سبب کاهش احتمال ابتلا به بیماری شده اما نقش مثبت مکمل های فیبردار در کاهش خطر ابتلا به سرطان به اثبات نرسیده است. به علاوه هنوز به طور کامل روشن نیست که آیا سایر انواع مواد غذایی مانند چربی ها دارای تاثیر منفی در ابتلا به سرطان هستند یا خیر.

 

استعمال دخانیات:

احتمال ایجاد سرطان و مرگ در اثر سرطان در افرادی که به مدت طولانی سیگار می کشند بسیار بالاتر از افراد غیر سیگاری است. هرچند استعمال دخانیات از عوامل ابتلا به سرطان ریه بوده اما در ایجاد انواع دیگر سرطان از جمله سرطان کولورکتال نیز موثر می باشد.

 

مصرف زیاد الکل:

مصرف زیاد الکل با ابتلا به سرطان کولورکتال ارتباط مستقیم داشته و کاستن مصرف روزانه آن به میزان دو بار در روز برای مردان و یک بار در روز برای زنان سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان می شود.

 

فاکتورهای خطر غیرقابل تغییر:

افزایش سن:

احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال با افزایش سن افزایش می یابد. افراد جوان نیز دچار این بیماری می شوند اما وجود آن در افراد بالای 50 سال شایع تر است.

 

سابقه شخصی پولیپ ها یا سرطان کولورکتال:

اگر شخصی دارای سابقه پولیپ های آدنوماتوز باشد، احتمال ابتلا به سرطان در او بالاتر است. این احتمال با داشتن پولیپ های بزرگتر و تعداد بیشتر بالاتر رفته و چنانچه هیچ یک از آن ها نشان دهنده دیسپلازی نباشند هم احتمال ابتلا بالاتر می رود.

چنانچه فردی سابقه ابتلا به سرطان کولورکتال داشته باشد، هرچند بافت سرطانی به طور کامل از بین رفته باشد این فرد در معرض ابتلای مجدد به سرطان کولون یا رکتوم قرار دارد. در صورتی که سن ابتلا به اولین سرطان پایین باشد احتمال ابتلای مجدد بسیار بالاتر است.

 

سابقه شخصی ابتلا به بیماری التهابی روده ای:

چنانچه فرد دچار بیماری های التهابی روده ای (IBD) باشد چه از نوع کولیت اولسراتیو و چه از نوع کرون، احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال بالاتر است. وضعیتی است که در آن کولون در مدت طولانی دچار التهاب می شود. افرادی که در سال های طولانی دچار IBD بوده و درمان نشده اند معمولا دچار دیسپلازی می شوند. دیسپلازی وضعیتی است که در آن سلول های بستر کولون یا رکتوم غیرطبیعی شده اما سرطانی نیستند ولی در طول زمان می توانند به سلول های سرطانی تبدیل شوند.

اگر فردی دچار بیماری IBD باشد لازم است تا غربالگری سرطان را در سنین پایین تر آغاز کرده و دفعات آن را به مرور افزایش دهد. بیماری های التهابی روده ای با سندروم روده تحریک پذیر متفاوت بوده و این سندروم خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد.

 

سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال و یا پولیپ های آدنوماتوز:

بسیاری از سرطان های کولورکتال در افراد فاقد سابقه فامیلی ایجاد می شود اما 1 نفر از 5 نفر فرد مبتلا به این بیماری دارای سابقه خانوادگی می باشد.افرادی که دارای سابقه ابتلا به این سرطان در خانواده درجه اول خود (والدین، خواهر و برادر یا فرزند) هستند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.علت این موضوع روشن نیست اما سرطان ها به سبب ژن های توارث پذیر در برخی خانواده ها انتقال می یابند اما علت ابتلا به سرطان به دلیل حضور ژن، عوامل محیطی و یا ترکیب این دو عامل است. داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپ های آدنوماتوز سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری می شود. افرادی که دارای سابقه فامیلی ابتلا به پولیپ های آدنوماتوز و یا سرطان کولورکتال هستند باید پس از مشورت با متخصص نسبت به غربالگری قبل از سن 50 سالگی اقدام نمایند.افرادی که مبتلا به پولیپ های آدنوماتوز و یا سرطان کولورکتال هستند باید پس از اطلاع رسانی به بستگان نزدیک خود آن ها را از خطر ابتلا به بیماری و انجام غربالگری آگاه سازند.

  

ابتلا به سندروم های توارثی:

حدود 5-10%  از افراد مبتلا به سرطان کولورکتال دارای ژن های جهش یافته ای هستند که موجب ابتلا به "سندروم سرطان های خانوادگی" می شود. رایج ترین سندروم های توارثی مرتبط با سرطان کولورکتال سندروم لینچ و familial adenomatous polyposis (FAP)  می باشند. Familial adenomatous polyposis (FAP) در اثر جهش در ژن APC ایجاد شده که فرد از یکی از والدین خود به ارث می برد. حدود1%  از سرطان های کولورکتال در اثر FAP ایجاد می شوند.

در رایج ترین نوع FAP صدها یا هزاران پولیپ در کولون یا رکتوم فرد در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ایجاد می  شده و سرطان در 1 یا تعداد بیشتری از این پولیپ ها در سن 20 سالگی ایجاد می شود. قبل از سن 40 سالگی تمامی این افراد در صورت عدم حذف کولون به منظور پیشگیری از سرطان، دچار بیماری خواهند شد. افراد مبتلا به FAP در معرض ابتلا به انواع سرطان های دیگر از جمله سرطان معده و روده کوچک نیز خواهند بود. در FAP تضعیف شده افراد دارای تعداد کمتری پولیپ بوده و سرطان در سنین بالاتر ایجاد می شود. سندروم گاردنر نوعی از FAP است که درآن تومورهای غیرسرطانی در پوست، بافت های نرم و استخوان ایجاد می شود.

 

 

سندروم لینچ یا HNPCC:

مسئول ایجاد 2-4% از سرطان های سرطان های کولورکتال بوده و عمدتا در اثر جهش در ژن های MLH1 یا MSH2 ایجاد می شود هرچند جهش در سایر ژن ها نیز سبب ایجاد این بیماری می شود که عمدتا وظیفه تعمیر DNA را به عهده دارند.  با وجود این سندروم سرطان در سنین پایین ایجاد شده و بر خلاف FAP تعداد پولیپ ها بسیار کم تر است. طول زندگی افراد مبتلا به سرطان با این شرایط بسته به نوع ژن های جهش یافته حدود 80%  می باشد.

زنان با این شرایط دارای خطر بالاتری برای ابتلا به انواع سرطان ها از جمله سرطان اندومتریوم هستند. سایر سرطان هایی که با سندروم لینچ مرتبط هستند عبارتند از سرطان تخمدان، معده، روده کوچک، پانکراس، کلیه، مغز، رحم و کیسه صفرا.

 

سندروم تورکات:

این سندروم از جمله سندروم های نادر توارثی می باشد که افراد دارای خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان کولورکتال و پولیپ های آدنوماتوز و  نیز سرطان مغز دارند. دو نوع متفاوت از سندروم تورکات وجود دارد:

نوع اول در اثر جهش در عاملی مشابه عامل ایجادکننده FAP ایجاد می شود و تومورهای مغز از نوع مدولابلاستوما می باشند.

نوع دوم در اثر جهش در عاملی مشابه عامل ایجادکننده سندروم لینچ ایجاد می شود و تومورهای مغز از نوع گلیوبلاستوما می باشند.

 

سندروم Peutz-Jeghers:

افراد مبتلا به این بیماری دارای کک و مک و لکه هایی در اطراف دهان و گاهی روی دست و پاهای خود و نوع خاصی از پولیپ ها موسوم به "هامارتوما" در دستگاه گوارش خود هستند. این افراد نه تنها در معرض ابتلا به سرطان کولورکتال بلکه در معرض ابتلا به انواع دیگر سرطان ها نیز بوده و بروز این بیماری ها در سنین پایین تر از حالت عادی اتفاق می افتد. این سندروم در اثر جهش در ژن STK11 (LKB1) ایجاد می شود.

 

 

پولیپ مرتبط با MUTYH:

در افرادی با این بیماری معمولا پولیپ هایی ایجاد می شود که در صورت عدم بررسی کولون با روش کولونوسکوپی منظم نهایتا به سرطان تبدیل می شود. به علاوه این افراد در معرض ابتلا به سرطان پوست، تخمدان، روده کوچک و مثانه نیز هستند. این سندروم در اثر جهش در ژن MUTYH و در سنین پایین ایجاد می شود.

به دلیل اینکه بسیاری از این سندروم ها با سرطان کولورکتال و سایر انواع سرطان مرتط می باشد، آگاهی خانواده های مبتلا به این دسته بیماری های توارثی جهت اقدامات بعدی لازم و ضروری می باشد. این آگاهی پزشک را قادر می سازد تا فرآیند غربالگری و سایر اقدامات مرتبط با پیشگیری را در زمان مناسب و در سنین پایین تر آغاز نماید.

 

سابقه و پیشینه نژادی:

افراد آفریقایی- آمریکایی دارای بالاترین نرخ بروز و مرگ و میر در اثر ابتلا به سرطان کولورکتال هستند که علت آن نیز روشن نیست.

یهودیان اشکنازی نیز از اقوامی با بالاترین نرخ شیوع سرطان کولورکتال هستند.

 

دیابت نوع دوم:

افراد مبتلا به دیابت نوع دو دارای خطر افزایش یافته برای سرطان کولورکتال هستند. سرطان کولورکتال و دیابت نوع دو دارای فاکتورهای خطر مشترک می باشند. این افراد دارای پیش آگهی مناسبی نخواهند بود.

 

عواملی با تاثیرات ناشناخته در ابتلا به سرطان کولورکتال:

شیفت شب کاری:

مطالعات نشان داده است که کار کردن در شب سبب افزایش احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال شده و علت آن می تواند مرتبط با تغییر سطح ملاتونین در بدن باشد.

 

درمان قبلی برای سرطان های خاص:

برخی مطالعات نشان داده است که مردان مبتلا به سرطان های بیضه دارای خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کولورکتال هستند. این وضعیت می تواند به سبب پرتودرمانی در دوره قبل باشد.

بسیاری از مطالعات نیز نشان داده است که مردان مبتلا به سرطان پروستات به احتمال بالا به سرطان راست روده مبتلا می شوند و علت آن دریافت اشعه توسط راست روده در حین پرتودرمانی است.

 

Reference

https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html

 


نویسندگان

دکتر محمد کاظمی، نرگس شاهسونی

تماس با ما


اریترون یک آزمایشگاه تخصصی است که از راه های مختلف می‌توانید با آن در تماس باشید و پرسش ها و مشکلات خود را به آسانی با متخصصین ما در میان بگذارید.

ساعت کار: از 05:30 صبح الی 12 شب به طور یکسره و روزهای تعطیل از 6:30 صبح الی 10 شب

آدرس: اصفهان، خیابان شیخ صدوق شمالی، خیابان شیخ مفید غربی

شماره تماس:  7-36631906- 031            2 -36633621 - 031

031-37134

شماره فکس: 89784728- 021                        کد پستی : 76351-81647
ایمیل: [email protected] 

 

جوابدهی

شماره واتس آپ برای دریافت جواب آزمایش :   

   09138183947  

 

نمونه گیری در منزل

برای هماهنگی جهت نمونه گیری در محل مورد نظر خود با شماره های زیر در ساعت مشخص تماس حاصل فرمایید:

آقای مهندس عزیزی    09131689270