تشخیص مقاومت به انسولین با آزمـایش HOMA-IR.Index هشداری برای ابتلا به دیابت نوع  II

انسولین هورمونی است که از سلولهای بتا- غده پانکراس (لوزالمعده) برای کنترل و تنظیم قند (گلوکز ) خون ترشح می شود، انسولین تنها هورمونی است که با کاهش گلوکز خون مقدار آن را در بدن کنترل می نماید، هورمون انسولین به طور مستقیم در تنظیم و سوخت و ساز (متابولیسم ) قند ها، چربی ها، و پروتئین های بدن و رشد تاثیر می گذارد.

در اختلال مقاومت به انسولین که در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد، سلول های بدن به ویژه سلولهای عضلانی و چربی ، نسبت به انسولین مقاوم می شوند. یعنی انسولین دیگر توانایی کافی برای تاثیر روی سلول ها برای مصرف گلوکز در درون سلول ندارد، بنابراین این اختلال باعث می شود که سلول های بتا غده پانکراس انسولین بیشتری ترشح نماید. در نتیجه غلظت انسولین خون افزایش می یابد. اختلال مقاومت به انسولین سلول های بدن را می توان باآزمایشی با عنوان HOMA-IR.Index تشخیص داد. 

 

HOMA-IR.Index  چیست ؟

اندکس HOMA با استفاده از غلظت گلوکز ناشتا و غلظت انسولین ناشتا محاسبه می شود.

HOMA-IR : < 2.5 = Negative for IR

(مقاومت به انسولین وجود ندارد.)

HOMA-IR : > 2.5 = Positive for IR 

(مقاومت به انسولین وجود دارد .)

اندکس HOMA چند پارامتر را اندازه گیری و گزارش می نماید:

• غلظت گلوکز خون ناشتا ( FBG) 

•  غلظت انسولین خون ناشتا ( FI) 

• HOMA-IR.Index یا میزان مقاومت به انسولین 

• درصد فعالیت سلول های بتا پانکراس 

•  میزان حساسیت سلول ها به انسولین

 

علل افزایش مقاومت به انسولین 

• مصرف داروهای کورتونی )استروئیدها(

• علل ژنتیکی و فامیلیال 

• افزایش وزن 

• سندرم متابولیک

وجود مقاومت به انسولین یا مثبت شدن این اندکس ، فرد را مستعد ابتلا به دیابت تیپ II می نماید. 

سندرم متابولیک : شامل مجموعه ای از اختلالات می باشد که عبارتند از چاقی ، اختلالات متابولیسم چربی ها

 کاهش HDL و افزایش LDL افزایش فشارخون ، افزایش وزن با BMI بیش از 25 و دورشکم بیش از 106 سانتیمتر در مردان و 9/88 سانتیمتر برای خانم ها. 

مصرف سیگار همراه با اختلالات فوق بروز سندرم متابولیک را تشدید می نماید.

• چاقی عمومی و تجمع چربی زیاد در بیشتر اندام ها ؛ 

• استرس (شامل خستگی و افسردگی ) ؛ 

• حاملگی و یا بیماری تخمدان پلی کیستیک ( PCOS) ؛ 

• بیماری کبد چرب ؛ 

• بیماری های قلبی و انسداد سرخرگ ها، سفتی و سخت شدن دیواره شریان های بزرگ و متوسط ؛ 

 

علائم مقاومت به انسولین چیست؟

• خستگی جسمانی و ذهنی ؛ 

•  اختلال در تمرکز ؛ 

• افزایش گلوکز خون ؛ 

• نفخ در دستگاه گوارش ؛ مبتلایان مقاومت به انسولین به دنبال خوردن کربوهیدرات ها اغلب از نفخ و تجمع گاز دردستگاه گوارش رنج می برند؛ 

• احساس خواب آلودگی به دنبال خوردن وعده های غذایی حاوی 20-30 گرم کربوهیدرات 

• افزایش وزن، تجمع چربی (در مواردی که به سختی بتوان وزن را کاهش داد و افزایش تری گلیسرید خون را نتوان کنترل نمود)

•  افزایش فشار خون

• افسردگی هدف از کنترل مقاومت به انسولین

غلبه بر مقاومت به انسولین دو هدف دارد:

• میزان ترشح اضافی انسولین کاهش یابد و غده پانکراس از فشار بیش از حد خلاصی پیدا کند. 

• حساسیت سلولهای هدف به انسولین افزایش یابد.

با روش های زیر می توان مقاومت به انسولین را کنترل کرد:

• رژیم غذایی : استفاده از مواد غذایی حاوی فلاوانول مانند قهوه، شکلات تلخ، میوه های قرمز و چای سبز؛ 

• فعالیت بدنی: فعالیت جسمانی، کاهش وزن را به دنبال دارد و حساسیت سلولها به انسولین را بهبود می بخشد. 

• داروها: مصرف گلوکوفاژ (متفورمین) با مهار گلیکوژنولیز باعث جلوگیری از فعالیت تجزیه گلیکوژن کبدی و در نتیجه کاهش آزاد شدن گلوکز به خون می شود. داروها حساسیت سلولهای چربی و ماهیچه ای به انسولین را افزایش می دهند و باعث می شوند این سلولها راحت تر و آزادتر گلوکز را از خون تحویل بگیرند. 

نکته:

• (سندرم تخمدان پلی کیستیک) یکی از شایعترین اختلالاتی است که باعث بی نظمی در قاعدگی می شود و گاهی در نهایت به ناباروری منتهی می گردد. در بسیاری از مبتلایان به  PCOS(وجود سابقه و نوعی اختلال ژنتیکی ) همراه با مقاومت به انسولین (IR) یافته شایعی است که خود اختلال PCOS و پی آمدهای آن را تشدید می کند. مقاومت به انسولین (IR) در صورت عدم درمان می تواند به دیابت تیپ II و نارسایی های قلبی عروقی منتهی شود.

• تجربه نشان داده که ، اندازه گیری پرو انسولین نسبت به انسولین مارکر بسیار اختصاصی تری برای تشخیص مقاومت به انسولین می باشد. (نزدیک به 100%)