عفونت مجاری ادراری

با اینکه عفونت‌های مجاری ادراری یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در زنان می‌باشد، در مردان نادر است. تخمین زده شده است عفونت‌های مجاری ادراری سالانه حدود 3 درصد از مردان جهان را آلوده می‌کند. این موضوع به این معنی است که بیشتر مردان مخصوصا در سنین جوانی، هیچوقت به عفونت مجاری ادراری مبتلا نمی شوند.

پیشرفت عفونت مجاری ادرار در مردان ، وضعیتی پیچیده در نظر گرفته شده و عموما عفونت به کلیه‌ها و دستگاه ادراری فوقانی گسترش میابد به طوری که در برخی موارد به عمل جراحی ختم می‌شوند. در این جا بیشتر راجع به این وضعیت، علایم و گزینه‌های درمانی آن بحث خواهیم کرد.

 

علایم

ممکن است عفونت مجاری ادراری در مردان بدون علامت باشد با این وجود زمانی که علایم بروز کنند می‌تواند شامل این گزینه‌ها باشند:

• درد در زمان ادرار

• تکرر ادرار

• ناتوانی در شروع ادرار

• جریان ادرار آهسته یا نشت ادرار

• نیاز ناگهانی به ادرار

• تخلیه تنها مقدار کمی از ادرار در زمان تخلیه

• خون در ادرار

• درد در ناحیه پایینی مرکزی شکم

• ادرار کدر همراه با بوی شدید

مردان مبتلا به عفونت شدید مجاری ادراری ممکن است یک یا تعدادی از علایم زیر را هم داشته باشند:

• تب

• لرز

• تهوع

• استفراغ

• درد پشت

این علایم نشان دهنده انتشار عفونت به کلیه‌ها و دستگاه ادراری فوقانی است. عفونت منتشر شده به این نواحی، مشکلی جدی‌ است که نیاز به درمان سریع دارد.

 

علل و عوامل خطر

عفونت‌های مجاری ادراری توسط باکتری‌ها ایجاد شده و مردان مسن به ویژه افراد بالای 50 سال بیشتر در خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستند. بیشتر عفونت های ادراری مردان مسن توسط باکتری اشرشیا کلی (E. coli) ایجاد می‌شوند که به صورت طبیعی در بدن وجود دارد.

عفونت مجاری ادراری در مردان جوان‌تر معمولا با عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs) ایحاد می‌شوند. عفونت مجاری ادراری زمانی که باکتری از طریق میزنای به مجرای ادراری راه یافته و تکثیر کند، پیشرفت می‌کند.

به این دلیل که مردان میزنای طویل تری نسبت به زنان دارند، کمتر مستعد ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستند زیرا باکتری‌ها باید مسافت طولانی تری را برای رسیدن به مثانه طی کند.

عفونت‌های مجاری ادراری در زنان چهار برابر شایعتر از مردان است.

خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری در صورت داشتن این شرایط افزایش می‌یابد:

• سنگ کلیه

• پروستات بزرگ شده

• تنگ شدن غیرطبیعی میزنای

• ناتوانی در کنترل ارادی ادرار

• ناتوانی در تخلیه کامل مثانه

• عدم نوشیدن مایعات کافی

• ختنه نشدن

• تشخیص قبلی عفونت مجاری ادراری

• ناهنجاری‌های مجاری ادراری که مانع خروج طبیعی ادرار از بدن شده یا باعث برگشت ادرار به میزنای می‌شود.

• داشتن رابطه جنسی مقعدی که موجب مواجه میزنای با باکتری می‌شود.

• شرایط سلامتی خاص یا مصرف داروهایی که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شود.

• سابقه جراحی شامل قرار دادن ابزار در مجرای ادرار

مثال‌های این نوع جراحی‌ها، قرار دادن لوله برای خروج ادرار یا دوربین کوچکی که به سیستوسکوپی معروف است برای معاینه مثانه یا میزراه می‌باشد.

 

آیا ممکن است مردان عفونت‌های مجاری ادراری را از زنان بگیرند؟

مردان از طریق رابطه جنسی با زنان مبتلا به عفونت و انتقال باکتری، می‌توانند به عفونت‌های مجاری ادراری دچار شوند. هرچند این موضوع شایع نیست.

معمولا، عفونت از باکتری‌هایی که به صورت طبیعی در بدن مرد وجود دارد ایجاد می‌شود.

 

تشخیص

پزشک می‌تواند با معاینه فیزیکی، پرسش از سابقه پزشکی و از طریق تست‌های آزمایشگاهی عفونت‌های مجاری ادراری را تشخیص دهد.

 

معاینه فیزیکی

معاینات صورت گرفته توسط پزشک می‌تواند شامل این گزینه‌ها باشد:

• بررسی علایم حیاتی

• بررسی شکم، ناحیه مثانه، پهلوها و پشت برای درد یا ورم

• بررسی اندام تناسلی

 

سابقه پزشکی

ممکن است پزشک از سابقه ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری در گذشته یا سابقه خانوادگی عفونت‌های مجاری ادراری سوال کند. همچنین ممکن است از علائم فرد سوال کند.

 

تست‌های آزمایشگاهی

تست‌های آزمایشگاهی برای تشخیص نوع عفونت ضروری هستند زیرا که علایم عفونت‌های مجاری ادراری می‌توانند مشابه بیماری‌های دیگر باشند.

نمونه ادرار معمولا می‌بایست برای بررسی وجود چرک (گلبول‌های سفید) و باکتری‌های عامل عفونت بررسی شود.

جهت نمونه دهی مردان باید تخلیه ادرار را شروع کرده تا مجرای ادراری پاک شده و سپس ادرار میانی را در ظرف جمع آوری کنند. از آنجایی که باکتری‌ها در دمای محیط سریع تکثیر میابند، این نمونه ادرار باید سریعا، به آزمایشگاه منتقل شود یا تا زمان مورد نظر فریز شود.

پزشک ممکن است درخواست نوار تست ادراری که به نام نوار معرف (dipstick) هم شناخته می‌شود داشته باشد. در این تست سریع، یک نوار کاغذی یا پلاستیکی درون نمونه ادرار قرار گرفته و خارج می‌شود. در صورتی که فرد مبتلا به عفونت مجاری ادراری باشد رنگ نوار به رنگ خاصی مبدل می‌شود. برای دستیابی به نتیجه بهینه این آزمایش، پزشک درخواست می‌کند ارایه نمونه ادرار اول صبح و قبل از سایر فعالیت‌ها باشد.

دیگر تست‌های بالینی

برای افرادی که سابقه سنگ کلیه، دیابت، کلیه پلی‌کیستیک یا توبرکلوزیس دارند، ممکن است عکس برداری نیز توسط پزشک درخواست شود.

 

درمان

عفونت‌های مجاری ادراری در مردان معمولا پیچیده بوده و نیاز به درمان دارد.

نوع درمان مورد استفاده به عامل ایجاد عفونت بستگی دارد. برنامه‌های درمانی شامل درمان‌های آنتی بیوتیکی برای کشتن باکتری‌ها و داروهای کاهش دهنده علائم بیماری از جمله داروهای کاهش درد یا سوزش حین ادرار می‌باشد. طول دوره درمان می‌توان بین 3 روز تا 6 هفته بسته به عوامل متغیر باشد، با این حال معمولا حداقل زمان 7 روز ضروری است.

 

داروهای تجویزی

داروهای تجویزی توسط پزشک می‌تواند شامل:

• آنتی بیوتیک‌های ازجمله نیتروفورانتوئین (ماکروبید)، فلوروکینولون‌ها، تری متوپریم سولفامتوکسازول، فسفومایسین یا آمینوگلیکوزید

• داروهای پایین آورنده تب

• داروهای کاهش دهنده یا متوقف کننده درد، از جمله مسکن‌های ادراری مانند فنازوپیریدین

کسانی که عفونت‌های پیشرفته تری دارند ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. این جراحی‌ها ممکن است شامل تخلیه مناطق تخلیه کننده مجرای ادراری حاوی عفونت یا بافت ملتهب باشد.

 

درمان‌های خانگی

علاوه بر درمان‌های پزشک، درمان‌های خانگی زیر می‌تواند در درمان عفونت مفید باشند:

• نوشیدن مقدار زیاد مایعات مخصوصا آب. این امر برای تحریک ادرار و خارج کردن باکتری‌ها از بدن مهم است.

• نوشیدن آب ذغال اخته. با اینکه از لحاظ علمی ثابت نشده آب ذغال اخته علیه عفونت‌های مجاری ادراری موثر است و همچنین حاوی موادی است که باقی ماندن باکتری‌ها در مجرای ادرار را مشکل ساخته و به بیرون ریختن آن‌ها کمک می‌کند.

پیشگیری

مردان می‌توانند برای کاهش خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری فعالیت‌هایی را انجام دهند، به عنوان مثال:

• تخلیه مکرر مثانه

• نوشیدن مقادیر زیاد مایعات، به خصوص آب

• در صورت عدم ختنه شدن، پس از حمام با احتیاط ناحیه زیر پوست ختنه گاه را تمیز کنند

• قبل و بعد از نزدیکی آلت تناسلی را برای از بین بردن باکتری‌ها به آرامی تمیز کنند

• بعد از اجابت مزاج از جلو به عقب خود را شستشو دهند

• حین رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنند

• بعد از نزدیکی ادرار کنند، تا باکتری‌هایی که ممکن است حین رابطه جنسی منتقل شده باشند را حذف کنند.

 

چشم انداز

عفونت مجاری ادراری در مردان بالغ نادر است. این موضوع غالبا به علت طویل تر بودن میزنای در مردان و خاصیت ضد باکتریایی مایع پروستات و ممتنعت از رشد باکتری ها است. احتمال بروز عفونت با بالا رفتن سن افزایش میابد.

علایم بالینی عفونت‌های مجاری ادراری در مردان مشابه زنان بوده و شامل ادرار دردناک، مکرر و فوری می‌باشد. عفونت‌های مجاری ادراری در مردان معمولا پیچیده بوده نیازمند مصرف حداقل 7 روز آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عوارض جانبی است.