هورمون آنتی مولرین (AMH) چیست؟

این هورمون ابتدا در جنس مذکر کشف شد که باعث ناپدید شدن ارگان های تناسلی زنانه می شد. پژوهشگران معتقدند که نقش این هورمون، جلوگیری از رشد فولیکول های تخمدانی است. در مدل های حیوانی مشخص شد که عدم حضور آن نیز باعث استفاده سریع تخمک های موجود در فولیکول ها می شود. هورمون آنتی مولرین از سلول های گرانولوزا که تخمک را احاطه کرده اند، ترشح می شود و قابل سنجش در سرم است. بنابراین میزان تولید آن، شاخص تعداد تخمک های فعال باقیمانده در فولیکول ها است که با افزایش سن باروری مقدار آن کاهش می یابد. خصوصیات جالب این ماده آن است که در طی سیکل قاعدگی برخلاف FSH و Inhibin B و استرادیول، سطح سرمی آن نیز تغییر نمی کند و در هر روزاز سیکل ماهانه قابل اندازه گیری است. همچنین چون به طور بی واسطه از تخمدان ها آزاد می شود، با مصرف داروی ضد باروری، حاملگی و یا آگونیست های GhRH تغییر نمی کند.

ذخیره تخمدانی چیست؟

منظور تعداد سلول های فولیکول اولیه است که در تخمدان ها وجود دارد. این سلولها در بدو تولد حدود یک میلیون عدد هستند ولی هنگام بلوغ تعداد زیادی از آنها از بین رفته و چیزی حدود ۴۰۰۰۰۰ عدد باقی‌مانده است. در سراسر دوره باروری در زنان حدود ۴۰۰ سلول از این ذخیره تخمدانی رشد و تمایز کرده و به تخمک (سلول جنسی زن) تبدیل می‌شوند. با افزایش سن در زنان از تعداد این سلولهای ذخیره شده کاسته می شود.

اهمیت هورمون مهار کننده‌ی مولرین در انسان چیست؟

این هورمون در اوایل رشد جنین پسر توسط بافت بیضه تولید می شود و سبب رشد اندام های جنسی مردانه می شود، در حالیکه مانع از رشد اندام جنسی زنانه می گردد AMH .در نوزادان پسر بالا است و تا ۲ سالگی بالا می ماند و سپس بتدریج کاهش می‌یابد و در سن بلوغ به میزان حداقل خود می رسد.

در جنین دختر AMH تولید نمی‌شود و عدم حضور این هورمون اجازه می دهد که اندام جنسی زنانه رشد کند. سطح این هورمون در دختران تا سن بلوغ پائین است در دوره ی پیش از بلوغ تولید آن در تخمدان ها آغاز شده و سطح آن افزایش می‌یابد. سطح AMH بتدریج طی سالها کاهش می‌یابد و در دوران پیش از یائسگی و شروع یائسگی تقریبا غیرقابل اندازه گیری خواهدبود.

اهمیت این تست چیست؟

زنانی که ذخیره تخمدانی کاهش یافته ای دارند دارای قدرت باروری پائینی میباشند و نیز در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین هستند.

میزان AMH در دوران باروری در زنان بسیار اهمیت دارد.

همچنین میزان  AMH در تنظیم و تعادل اثر دوره ای FSH و LH در تخمدان و در نتیجه در تکامل و رسیدن تخمک نقش دارد.

سنجش این هورمون می تواند در تخمین ذخیره‌ی تخمک و احتمال باردارشدن کمک کند.

چه افرادی باید تست شوند؟

زنان کمتر از ۳۸ سال که قصد دارند بارداری خود را بدلیل مسائل شخصی و یا اجتماعی به تاخیر اندازند. 

زنان مسن‌تر از ۴۰ سال کاندیدهای خوبی برای انجام این تست نیستند زیرا آنها بطور طبیعی (بدلیل بالا بودن سن) دارای ذخیره تخمدانی کمتری هستند.

گروه دیگر، زنانی هستند که در معرض خطر بالائی برای کاهش ذخیره تخمدانی هستند که شامل افرادی است که سابقه خانوادگی برای نارسائی تخمدان دارند و یا افرادی که مبتلا به بیماری های خودایمنی هستند و یا افرادی که شیمی‌درمانی کرده اند و یا سابقه جراحی تخمدان دارند.

سایر موارد کاربرد این تست عبارتند از:

•  ارزیابی فعالیت تخمدانی و باروری

• ارزیابی سندرم تخمدان پلی کیستیک

• پایش (مانیتورینگ) درمان سرطان تخمدان و تومورهای ترشح کننده( AMH)

• ارزیابی ناهنجاری جنینی و تشخیص جنسیت آن

• پیش‌بینی شروع دوران یائسگی

•  ارزیابی فعالیت بیضه در نوزادان پسر

چه زمانی برای انجام تست AMH مناسب است؟

از آنجا که AMH برخلاف FSH در طول سیکل ماهانه دارای نوسانات کمی است بنابراین در هر روز از سیکل ماهانه میتوان این تست را انجام داد

نمونه مناسب برای انجام تست چیست؟

نمونه خون سیاهرگی که در آزمایشگاه از طریق خونگیری از سیاهرگ های سطحی به سادگی انجام می گیرد. برای انجام تست رعایت شرایط خاصی لازم نیست.

تفسیر نتیجه آزمایش

•  AMHدر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک افزایش می یابد.

•  AMHدر برخی از انواع سرطانهای تخمدان افزایش می‌یابد.

• کاهش AMH در دوره‌ی درمان تومورهای تخمدان که این هورمون را تولید میکنند نشان دهنده‌ی اثربخشی درمان است.

• تست AMH در فرآیند لقاح خارج رحمی (IVF) کاربرد دارد. میزان AMH با احتمال موفقیت IVF ارتباط دارد.

• کاهش قابل ملاحظه در سطح AMH نشان دهنده ی شروع یائسگی است.

• سطح هورمون AMH در دختربچه‌ها و پس از یائسگی پائین است.

• فقدان یا پائین بودن سطح این هورمون در پسربچه‌ها ممکن است در اثر اختلال در ژن AMH باشد و معمولا در صورت عدم رشد بیضه ها یا در اختلال در عملکرد بیضه‌ها دیده می شود. فقدان آندروژنها منجر به ناهنجاری دستگاه تناسلی و اندام های جنسی می شود.

• طبیعی بودن سطح AMH و آندروژن ها در پسربچه‌هائی که بیضه‌ی آنها پائین نیامده به این معنی است که بیضه‌ها وجود دارند و فعالیت آنها هم طبیعی است ولی از نظر فیزیکی در جایگاه طبیعی خود قرار نگرفته‌اند.

•  AMH توسط فولیکول در حال رشد در تخمدان با سرعت ثابتی تولید می شود و مقدار آن تحت تاثیر قرصهای ضدبارداری یا حاملگی قرار نمی‌گیرد.