تهیه نمونه
برای مطالعه سیتولوژیک مخاط دستگاه تناسلی زن باید سلولها را بوسیله ای جمع آوری آرده واز آنها اسمیر تهیه کرد. برای اینکار ممکن است سلولهایی که بوسیله تفلس خودبخودی ریخته شده اند. جمع آوری گردند یا سلولها را بوسیله خراش دادن سطحی مخاط بدست آورد. ویا هردو روش باهم استفاده شود. 

وسایلی که برای تهیه اسمیر لازم است عبارتنداز:
اسپکولوم-سواپ پنبه ای-اسپاچولا ( اخیراً به جای این دو وسیله برسهای سرویکس به بازار آمده است )- لام- الکل
- اتیلیک ٩۵ % یا اسپری فیکساتیو
- بهترین زمان انجام پاپ اسمیر فاز پرولیفراتیو ترجیحاً روز ١۵ سیکل قاعدگی است.
-اسمیر باید بدقت تهیه شود تا موارد منفی کاذب False negative - به حداقل برسد اسمیری که تنها از جدار واژن ویا از ترشحات بن بست خلفی تهیه گردد وفاقد سلولهای آندو سرویکس باشد. ارزش صدرصد برای ردکردن کانسر گردن رحم  را ندارد.
- بنابراین تنها آن دسته از پاپ اسمیرهایی ارزش تشخیصی دارند که شامل ترشحات آندو سرویکس نیز باشد وسلولهای این ناحیه را بتوان در آن دید.

جهت تهیه پاپ اسمیر باید به نکات زیرتوجه کرد:
١- ابتدا بیمار را دروضعیت لیتولتومی قرارمیدهیم
٢- اسپکولوم را که به هیچ نوع ماده لوبریکانت آغشته نشده است در داخل واژن قرارمیدهیم.
٣- ابتدا سواپ پنبه ای را داخل سرویکس کرده و ٣۶٠ درجه می چرخانیم.
۴- پس از آن قسمتی از اسپاچولا آه دوشاخه یا انحنا دار است از قسمت بلندتر آن وارد سوراخ خارجی سرویکس می گرددو درحالیکه سایرقسمتهای این ناحیه با اگزوسرویکس در تماس است ٣۶٠ درجه می چرخانیم.
۵- سپس هردونمونه را با سرعت ودقت بر روی لام منتقل می کنیم در مورد اسپاچولا ابتدا با زاویه ٩٠ درجه وسپس مایل  وفقط یک بار روی لام کشیده میشود. تا نمونه از نقاطی از اسپاچولا که با سرویکس تماس داشته اند به سطح لام منتقل گردد.
۶- نمونه های مربوطه به آندو سرویکس واگزوسرویکس باید جداگانه بطور خطی روی لام کشیده شود . در شکل زیر نمونه ای از محل گسنرش نمونه های تهیه شده روی لام و محل درج نام  بیمار نشان داده شده است .
٧- قبل از اینکه نمونه خشک شود به سرعت لام در الکل ٩۵ % فروبرده شود وحداقل ٣٠ دقیقه در الکل باقی بماند تا فیکس شود یا بوسیله اسپریهای فیکساتیو ثابت گردد.

٨- در صورت استفاده از اسپری باید فاصله از لام 9-12 اینج (22-30) باشد. 1-2 بار فشار دادن اسپری جهت خارج شدن  محتویات آن کافی است.
٩- جهت بالابردن دقت کار می توان اسپا چولاهایی را که برای نمونه گیری از مخاط اکتوسرویکس بکار میرود به نرمال سالین یا آب آغشته کرد تا ترشحات موجود جذب اسپاچولا نگردد.
١٠ - در صورتیکه مقادیر زیادی ترشح در داخل واژن واطراف سرویکس وجود داشته باشد که نمونه گیری را دچار اشکال کند می توان ابتدا داخل واژن را با گاز یا پنبه (ترجیحاً گاز) پاک کرد. وسپس اقدام به نمونه گیری نمود.
١١ - انتقال نمونه بر روی لام به دقت انجام شود ونمونه های آندو سرویکس واگزوسرویکس حتماً جداگانه روی لام منتقل شود.
١٢ - درصورت وجود زخم یاهرنوع ضایع های بر روی سرویکس حتماً باید ازآن هم اسمیر تهیه شود. (درصورتیکه ضایعه ازنظرماکروسکوپی مشکوک بنظر رسد ارجاع صورت می گیرد).
١٣ - نمونه نباید خیلی ضخیم یا نازک باشد.بعبارتی باید درحدی باشد که لام شفاف نباشد.نمونه خیلی نازک باعث ایجاد نتیجه کاذب خواهد شد. در ضمن اگر نمونه خیلی ضخیم باشد رنگ در آن نفوذ نخواهدکرد.
١۴ - پس از فیکساسیون لام در یک پاکت کوچک گذاشته شود و به فرم تکمیل الصاق شود.

قبل ازانجام پاپ اسمیربه چند نکته باید توجه کرد:
الف: مراجعه کننده در طی ٢۴ ساعت قبل مقاربت نداشته باشد.
ب : از یک هفته قبل کرم واژینال استفاده نکرده باشد.
ج : از ۴٨ ساعت قبل از دوش واژینال استفاده نکرده باشد.
د: قبل از انجام پاپ اسمیر به هیچ عنوان معاینه واژینال صورت نگرفته باشد.
ه : از ٢۴ ساعت قبل خونریزی یا لکه بینی نداشته باشد

ترکیبات اسمیر سرویکسو واژینال بدو دسته تقسیم می شوند.
سلوله ای پارابازال، سلولهای آندوسرویکس ، (intermediate) میانی ، (Superficial )

١- سلولهای اپی تلیال سطحی وسلولهای اپی تلیال آندومتر
این سلولها به ترشح استروژن ارتباط دارد. : ( Superficial ) سلولهای سطحی تحت تأثیرمقدارزیادی پروژسترون است . در حاملگی وفازترشحی والتهاب مخاط که (intermediate) سلولهای میانی بافت پوششی اسکواموس واژن واکتوسرویکس به رسیدگی کامل نمیرسد، اکثراً این سلولها غالب می باشند. سلولهای پارابازال : تعداد این سلولها پس از ٣۵ سالگی افزایش می یابد . همچنین در حالات پاتولوژیک مثل فقدان هورمونهای استروژن وپروژسترون والتهابات ونیز بعدازیائسگی افزایش می یابد.
٢- سلولها وترکیبات غیراپیتلیالی:
لکوسیت ها- نوترونیل- هیستوسیت- موآوس- اسپرم – RBC- سلولهای استرومای آندومتر

نحوه تکمیل فرم پاپ اسمیر
جهت بررسی بهتر نمونه فرم پاپ اسمیر باید با اطلاعات زیر تکمیل گردد:
1) نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل فردی، آدرس و شماره پرونده
2) نام مرکز ارسال کننده و فرد برداشت کننده نمونه سن بیمارLMP تاریخ برداشت نمونه در بررسی بسیار کمک کننده است و عدم وجود آنها تصمیم گیری را مشکل می کند. در ضمن سن بیمار باید به سال نوشته شود .
3) در محل ذکرLMPعباراتی مثل پریود نمی شود یا یائسه یا خالی گذاشتن محل به تنهایی کافی نیست مثلا در وضعیت بعد از زایمان میتوان از عبارت آمنوره پس از زایمان یا آمنوره بعلت دوران شیردهی استفاده کرد که اتیولوژی را هم بیان می کند .
4) روش جلوگیری از باروری باید حتما ذکر شود و در صورتیکه روش های هورمونال بکار می رود ذکر نوع آنها بسیار کمک کننده است .
5)  درمورد خونریزی باید حتما" توضیح داده شود که هنگام برداشت مثلا" در اثر تیزی و خشونت سطح اسپاچولا ایجاد شده یا مخاط بحدی شکننده است که با کمترین تماسی خونریزی ایجاد می شود و یا اینکه بیمار دچار لکه بینی است.
6) در قسمت مشاهدات بالینی باید از عبارات علمی استفاده شود تا پیام فرد برداشت کننده به سیتولوژیست برسد .

روش های پاسخ دهی:
١-توضیحی : میتوان وضعیت بیمار را با عبارات و جملاتی که بیانگر ٣ قسمت مشخص کیفیت نمونه شرایط عمومی نمونه و وضعیت اپیتلیالی باشد بیان کرد.
٢-کلاس بندی: هر کلاس از قبل تعریف داده شده و مشخص است و فقط کلاس مربوطه همراه با وضعیت کفایت نمونه ذکر می شود .
٣-تهیه فرمهای آماده وعلامت گذاری هر قسمت
۴-فرمها و روش های از قبل آماده ای که به تصویب انجمن های ذی صلاح رسیده باشد. مثل سیستم بتسدا که در صفحات آینده با شیوه پاسخ دهی در این سیستم آشنا خواهیم شد .