دسته بندی مطالب

غربالگری سلامت جنین غربالگری سلامت نوزادان غربالگری و پیشگیری از سرطان خدمات تشخیص پزشکی و بالینی خدمات ایمونولوژی و ایمونوفلورسانس خدمات پاتولوژی و سیتو پاتولوژی آموزش های همگانی و تخصصی همکاران و متخصصین آزمایشگاهی

وجود خون در ادرار یا هماچوری چیست؟

| تعداد بازدید : 20317

هماچوری وجود خون در ادرار می باشد،  حضور خون در ادرار یک اتفاق طبیعی نیست اما غیر معمول هم نیست، اگرچه اغلب برای فردی که آن را تجربه می کند نگران کننده است

وجود خون در ادرار یا هماچوری چیست؟

هماچوری شاخصی است که پزشک را مجبور به بررسی بیشتر جهت پیدا کردن علت اصلی وجود خون در ادرار می کند. خون در ادرار ممکن است به راحتی قابل مشاهده و یا در مقدار بسیار کمی وجود داشته باشد که فقط در طی بررسی میکروسکوپی ادرار تشخیص داده می شود. ادرار به طور معمول شفاف و زرد رنگ است که بسته به میزان غلظت ادرار، رنگ و شفافیت آن تغییر می کند. رنگ ادرار زمانی که خون در آن وجود دارد، لزوما قرمز نیست. هماچوری ناخوشایند (قابل مشاهده) می تواند ادرار را به رنگ صورتی، قرمز، چای یا کوکاکولا رنگ تبدیل کند. در بعضی موارد ممکن است فرد در ادرار خونریزی داشته و  یا ممکن است در هنگام ادرار قطره های قابل مشاهده خون از ادرار در توالت دیده شود. هماچوری میکروسکوپی (با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست) رنگ ادرار را تغییر نخواهد داد. بسیاری از علل هماچوری می تواند ناشی از دستگاه ادراری باشد. ادرار به طور پیوسته توسط کلیه ها تولید می شود، ادرار از کلیه ها از طریق مجاری ادراری به مثانه منتقل می شود و ذخیره می گردد. قبل از اینکه ادرار دفع گردد  شرایط مختلفی می توانند خون را در ادرار ایجاد کنند.

 

دلایلی که باعث ایجاد هماچوری می گردند:

بعضی از علل اساسی هماچوری خوش خیم و موقت هستند که آسیب های ماندگاری ندارند و با درمان کم یا بدون درمان حل می شوند. با این وجود برخی عوامل ممکن است به دلیل یک شرایط بحرانی یا یک بیماری مزمن باشند که نیاز به مداخله و نظارت پزشکی دارند. تنها راه شناخت جدی هماچوری در یک فرد و تصمیم گیری در مورد درمان مناسب، بررسی آن است.  به عنوان بخشی از بررسی پزشک، سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی فرد و علائم همراه آن را برای تعیین اینکه چه چیزی باعث هماچوری شده است را ارزیابی می کند.

ممکن است نیاز باشد که به سوالات زیر پاسخ بدهید:

 

آیا واقعا خون در ادرار وجود دارد؟ اولین سوالی است که پزشک باید به جواب آن برسد که آیا تغییر رنگ ادرار ناشی از وجود خون است یا خیر؟!

رنگ قرمز مایل به قهوه­ ایی می تواند از خوردن غذاهایی مانند چغندر و ریواس و یا مصرف داروهایی مانند فنولفالتین، فنوتیازین، فناسیتین، فنیدینو و غیره باشد.

هموگلوبینوری وجود هموگلوبین در ادرار است. برخی از شرایط سبب لیز شدن گلبول­های قرمز می شوند (همولیز) و هموگلوبین آزاد می شود، هموگلوبین اضافی از طریق ادرار حذف می شود و باعث می شود رنگ ادرار قرمز یا چای رنگ شود. کم خونی های همولیتیک، از جمله کم خونی سلول های داسی شکل، می توانند به هموگلوبینوری منجر شوند.
مواد دیگر تولید شده توسط بدن که از طریق ادرار دفع می گردند نیز می توانند سبب تغییر رنگ ادرار گردند. به عنوان مثال، بیلی روبین، که معمولا توسط کبد برداشته می شود، می تواند زمانی که کبد آسیب دیده یا بیمار باشد، در خون افزایش یابد؛ مقدار افزایش یافته در خون توسط کلیه ها پاک سازی شده و از طریق ادرار دفع می شود که سبب تغییر رنگ ادرار می گردد. که این واقعه هماچوری نیست. مثال دیگر میوگلوبین، یک پروتئین کوچک و جذب کننده اکسیژن موجود در عضلات قلب و اسکلتی که از طریق کلیه ها فیلتر می شود و به داخل ادرار منتقل می گردد. سطح بالای میوگلوبین می تواند رنگ ادرار را به رنگ قرمز تبدیل کند و به نظر رسد که خون در ادرار وجود دارد.

 

آیا خون از دستگاه ادراری است؟

وجود خون در ادرار می تواند به دلایل زیر در ادرار حضور پیدا کرده باشد:

  • خونریزی واژینال، از جمله قاعدگی

  • هموروئید

 

آیا وجود خون به دلیل عفونت است؟

گاهی اوقات عفونت ها باعث ادرار ابری، بوی بد، سوزش ادرار و گاهی اوقات هماچوری می شوند. عفونتهای دستگاه ادراری  Urinary tract infections, UTIs) ) که بر روی مثانه تاثیر می گذارند، معمولا توسط باکتری ها یا به ندرت ویروس ها، قارچ ها یا انگل ها ایجاد می شوند و می توانند باعث التهاب مثانه (cystitis) گردند که عفونت های دستگاه ادراری-UTI ها گاهی اوقات به کلیه ها می رسند.

 

آیا خون از یک واقعه و یا ازعلت شناخته شده­ ایی  می باشد؟

گاهی اوقات خونریزی ممکن است باعث ایجاد هماچوری می گردد و پس از آن بدون علت مشخص از بین برود. در موارد دیگر ممکن است از علت قابل شناسایی، از قبیل موارد زیر ظاهر گردد:

تمرین های ورزشی دشوار تب قرار گرفتن در معرض سموم، مانند رنگ های کنتراست مورد استفاده در روش های رادیولوژیک داروهایی نظیر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (آسپیرین) یا آسپیرین که مانع از لخته شدن می شوند یا نوشابه های گازدار ممکن است خطر ابتلای فرد به خونریزی را افزایش داده و هماچوری ایجاد گردد. جراحی، بیوپسی کلیوی یا قرار دادن یک کاتتر ادراری، می تواند باعث خونریزی موقت ادرار شود. آسیب فیزیکی به کلیه یا مثانه، مانند ضربه یک حادثه نیز می توانند باعث حضور خون در ادرار گردند.

 

آیا هماچوری به علت التهاب یا تحریک دستگاه ادراری (یا پروستات در مردان) یا به دلیل انسداد یا عبور سنگ کلیه است؟

موارد زیر ممکن است خون را در ادرار ایجاد کرده و گاهی اوقات موجب درد و سوزش ادرار شوند:

  • التهاب مجرای ادراری که از مثانه خارج می شود (مجرای ادرار)

  •  پروستاتیت- التهاب پروستات (که در مردان منافذ مثانه را احاطه کرده است)

  •  هیپرپلازی خوش خیم پروستات

  • سنگ کلیه یا سنگ مثانه (BPH)

 

آیا علت حضور خون در ادرار توسط بیماری کلیوی یا وضعیتی است که می تواند باعث ایجاد آسیب کلیه شود؟
انواع بیماری های کلیوی وجود دارد که می تواند باعث ایجاد هماچوری شوند. برای مثال گلومرولونفریت، یک بیماری کلیوی است که با فیلتراسیون در کلیه ها (گلومرول ها) مرتبط است.

دیابت و فشار خون بالا (فشار خون بالا) علل شایع آسیب کلیه هستند و گاهی اوقات ممکن است باعث ایجاد هماچوری شوند. بیماری کلیوی پلی کیستیک یک اختلال ارثی است که منجر به تشکیل کیست در کلیه ها شود و می تواند منجر به بیماری کلیوی شود.

 

آیا هماچوری به علت بیماری در داخل دستگاه ادراری وجود دارد؟

اختلالات ساختاری در داخل دستگاه ادراری می تواند باعث خونریزی شود.
لخته های خون می توانند در داخل دستگاه ادراری تشکیل شوند.

 

آیا هماچوری به علت اختلال مزمن و / یا ارثی وجود دارد؟
ممکن است یک اختلالی که بر تمام بدن (سیستمیک) تاثیر می گذارد و یا باعث خونریزی بیش از حد در دستگاه ادراری شده در نهایت منجر به هماچوری شود. برای مثال اختلال در روند انعقاد خون و خون ریزی بیش از حد.

 

علائم و نشانه ها

بسیاری از افراد مبتلا به هماچوری علائم و نشانه های مشترکی دارند، برخی از علائم رایج عبارتند از:

  • سوزش ادرار

  • تکرر ادرار

  • درد شکم و / یا پشت پهلو

  • وقفه در جریان و خارج شدن ادرار

  • تب (با عفونت(

  •  تورم بافتی (ادم)، مانند پاها، مچ پا، پاها

  •  درد شدید (با سنگ کلیه(

انواعی از تستهای آزمایشگاهی و غیر آزمایشگاهی برای تعیین میزان، شدت و پایداری هماچوری و شناسایی و رفع علت اصلی آن انجام میگردد. به طور کلی، پزشک یک آزمایش اولیه را برای تایید حضور هماچوری و شناسایی یا رد برخی از علل شایع تر از آن انجام خواهد داد.
 

تست های آزمایشگاهی

تست اولیه:

آنالیز ادرار  معمولا اولین آزمایش انجام شده و تست اصلی است که توسط آن هماچوری شناسایی یا تایید می شود. که شامل بررسی میکروسکوپی و ماکروسکوپی ادرار است، که می تواند هماچوری ناخوشایند را بر اساس رنگ ادرار و با یافته های مثبت در نوار آزمایش ادرار تشخیص دهد و بررسی میکروسکوپی ادرار نیز می تواند وجود گلوبول های قرمز در ادرار را تایید کند. به گفته انجمن اورولوژی آمریکا، هماچوری میکروسکوپی به عنوان 3 گلبول قرمز دیده شده در هر زمینه (میکروسکوپ (RBC / Hpf) در دو نمونه از سه نمونه ادرار تعریف شده است. یافته های دیگر ، از قبیل حضور پروتئین، ممکن است یکی از علائم حضور خون باشد. آزمایش خون برای کراتینین و  اوره (BUN) - برای ارزیابی عملکرد کلیه ممکن است درخواست گردد. که به عنوان بخشی از یک پانل متابولیسم پایه (BMP) یا پانل متابولیک جامع (CMP) درخواست داده می شود. شمارش کامل خون (CBC) - برای ارزیابی سلول های خون و پلاکت ها؛ ممکن است به عنوان یک ارزیابی عمومی از سلامت یا زمانی که کم خونی، عفونت و یا اختلال در سلول های خونی مورد توجه قرار می گیرد، درخواست داده شود.


تست ارزیابی سلامت کلیه ها و عملکرد آنها:

  • پروتئین ادرار یا آلبومین ادرار (میکروآلبومین)

  • اندازه گیری میزان فیلتراسیون گلومرولی  (eGFR)

  •  Cystatin Cممکن است به عنوان یک جایگزین برای آزمون کراتینین خون و برای محاسبه eGFR استفاده شود.

  • کشت ادرار برای شناسایی عفونت باکتریایی در صورت مشکوک انجام می شود.

  • سیتولوژی ادرار برای بررسی و شناسایی سلول های غیر طبیعی در ادرار انجام می شود.

 

بعضی از آزمایش های دیگر ممکن است دستورالعملی برای کمک به بررسی علت اصلی هماچوری باشد، بعضی از نمونه ها عبارتند از:

  • تجزیه و تحلیل سنگ کلیه - برای ارزیابی ترکیب سنگ کلیه که به ادرار منتقل شده است؛ این آزمون بر روی سنگ انجام می شود.

  • تست های اختلال خونریزی شامل تست های انعقادی مانند PT، PTT

  • ارزیابی هموگلوبینوپاتی - برای شناسایی سایر اختلالات ارثی که بر سلول های قرمز خون اثر می گذارد.

  • تست آنتی بادی، مانند ANA، برای اختلالات خودایمنی

  • بررسی (PSA) برای کمک به شناسایی سرطان پروستات

  • بیوپسی کلیه - گاهی اوقات برای کمک به تعیین ماهیت و میزان آسیب ساختاری به کلیه استفاده می شود.

 

Lieu TA, Grasmeder M, Kaplan BS. An approach to the evaluation and treatment of microscopic hematuria. Pediatr Clin North Am 1991;38: 579–92.

Ingelfinger JR, Davis AE, Grupe WE. Frequency and etiology of gross hematuria in a general pediatric setting. Pediatrics 1977;59:557–61


نویسندگان

دکتر محمدرضا عزیزی (دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی)، نرگس بابادایی، واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی اریترون

تماس با ما


اریترون یک آزمایشگاه تخصصی است که از راه های مختلف می‌توانید با آن در تماس باشید و پرسش ها و مشکلات خود را به آسانی با متخصصین ما در میان بگذارید.

ساعت کار: از 05:30 صبح الی 12 شب به طور یکسره و روزهای تعطیل از 6:30 صبح الی 10 شب

آدرس: اصفهان، خیابان شیخ صدوق شمالی، خیابان شیخ مفید غربی

شماره تماس:  7-36631906- 031            2 -36633621 - 031

031-37134

شماره فکس: 89784728- 021                        کد پستی : 76351-81647
ایمیل: [email protected] 

 

جوابدهی

شماره واتس آپ برای دریافت جواب آزمایش :   

   09138183947  

 

نمونه گیری در منزل

برای هماهنگی جهت نمونه گیری در محل مورد نظر خود با شماره های زیر در ساعت مشخص تماس حاصل فرمایید:

آقای مهندس عزیزی    09131689270