سالمونلا Salmonella

سالمونلا باکتری باسیل گرم منفی است که در جوجه‌ها و تخم‌مرغ‌ها معمولاً وجود دارد. سالمونلا عامل یکی از شایع‌ترین مسمومیت‌های غذایی می‌باشد. سالمونلا می‌تواند تخمدان‌های پرنده را آلوده کند و قبل از تخم گذاردن پرنده، وارد تخم‌مرغ شود یا اینکه به هنگام تخم گذاردن پرنده، به پوسته تخم مرغ نفوذ کند. سالمونلا با پختن غذا از بین می‌رود ولی غذاهایی که حاوی تخم‌مرغ خام هستند (مانند سس مایونز) مشکل‌ساز خواهند بود. این بیماری از طریق تماس با پوست برخی از خزندگان مثل لاک‌پشت نیز قابل انتقال است. ۲۲۰۰ شکل از این باکتری تاکنون کشف شده که در سه گونه تقسیم می‌شوند که عبارت اند از:

• سالمونلا تیفی

• سالمونلا کلراسوییس

• سالمونلا انتریتیدیس

اعضای خانواده سالمونلا از نظر مقاومت در برابر عوامل فیزیکی و شیمیایی شاخص هستند و به سختی نابود می‌شوند به‌طوری‌که شکل کلراسوییس آن شاخصی برای سنجش کیفیت ضدعفونی‌کنندها می‌باشند. سالمونلاها از طریق آب و غذای آلوده وارد دستگاه گوارش می‌شوند و به سطح سلول‌های اپیتلیوم مخاط روده متصل می‌گردند. سپس در واکوئل‌های درون این سلول‌ها وارد می‌شوند. اما گاهی نیز میان اتصالات میان سلولی وارد می‌گردند. باکتری‌ها در محل ورود تکثیر می‌شوند و چون توانایی عبور از لامینا پروپریا را دارند از آنجا به گردش خون وارد می‌شوند و در تمام قسمت‌های بدن منتشر می‌شوند. آن‌ها بخش‌های مختلف سیستم لنفاوی را آلوده می‌کنند. در سلول‌های سیستم ماکروفاژ و رتیکلواندوتلیال وارد شده و به تکثیر خود ادامه می‌دهند. یکی از بیماری‌ها که از طریق سالمونلا ایجاد می‌شود تب تیفویید یا همان حصبه می‌باشد که بیش‌تر از طریق آب و غذای آلوده سرایت می‌کند. حصبه را بیماری دستهای آلوده نامیده اند، چون شایعترین راه انتقال بیماری از راه دهان است.

 

نحوه انتقال این باکتری به چه صورت است؟

عفونت سالمونلا معمولا با خوردن گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و یا محصولات تخم‌مرغی خام یا نیمه‌پخته ایجاد می‌شود.

 

علائم و نشانه‌های احتمالی عبارتند از:

علائم و نشانه‌های عفونت سالمونلا به طور کلی چهار تا هفت روز طول می‌کشد، البته شاید چند ماه زمان برای بازگشت روده به حالت عادی لازم باشد.

• تهوع

• استفراغ

• گرفتگی شکم

• اسهال

• تب

• لرز

• سردرد

• خون در مدفوع

 

عوامل خطر برای عفونت سالمونلا را نام ببرید؟

افراد در معرض خطر بالاتر قرار دارند عبارتند از بچه‌ها، افراد مسن و آنهایی  که سیستم ایمنی ضعیفی به علت ابتلا به HIV یا ایدز، سرطان یا درمان سرطان و سایر بیماریها را دارند. این باکتری می‌تواند منجر به مننژیت شود. سالمونلا می‌تواند از طریق مدفوع منتقل شود. نوزاد ممکن است پس از تولد اسهال و تب داشته باشد و خطر مننژیت را بیشتر کند. عفونت سالمونلا در تابستان بیشتر از زمستان است.

 

چرخه بیماری در بدن

نحوه تشخیص بیماری چگونه است؟

پزشک در مورد علائم، بیماریهای موجود، تغییرات در رژیم غذایی یا عادات آماده کردن غذا، تماس با حیوانات و مسافرتی که اخیرا داشته‌اید سوالاتی خواهد کرد تا بتواند علت مشکل را بداند. اسهال و استفراغ معمولا نشانه عفونت روده‌ای است. آزمایش خون و مدفوع می‌تواند به تعیین علت عفونت کمک کند.

 

بیماری چگونه درمان می یابد؟

علامت عفونت روده‌ای سالمونلا معمولا بدون درمان پس از حدود یک هفته از بین می‌رود. ولی معمولا اقدامات زیر در رابطه با بیماری انجام میگیرد:

• مایعات درمانی: درمان بر جایگزینی مایعات و الکترولیتها از طریق سرم تاکید دارد.

• داروهای ضد اسهال: داروهایی همچون لوپرامید می‌توانند کرامپ شکمی را رفع کنند اما آنها ممکن است اسهال مرتبط با عفونت سالمونلا را بهبود دهند.

• آنتی بیوتیکها: اگر پزشکتان به وارد شدن باکتریها به جریان خون یا داشتن بیماری شدید یا داشتن ضعف سیستم ایمنی آنتی بیوتیکهایی رو برای کشتن باکتریها تجویز کنند. آنتی بیوتیکها بدون عارضه نیستند. در حقیقت آنتی بیوتیکها ممکن است دوره‌ای که شخص باکتریها را حمل کرده و به دیگران منتقل می‌کند افزایش دهد و می‌توانند خطر عود آن را افزایش دهند.

 

نحوه پیشگیری از بیماری چگونه است؟

رعایت بهداشت برای پیشگیری از مسمومیت غذایی و عفونت سالمونلا بسیار مهم است.

 

آیا سالمونلا مسری است؟

بله. سالمونلا به مانند دیگر بیماری‌های عفونی از فردی به فرد دیگر می‌تواند منتقل شود. در صورتی که فرد مبتلا، بهداشت فردی مناسبی نداشته باشد، می‌تواند در تماس با افراد دیگر و همچنین وسایل خانه، این باکتری را گسترش دهد و افراد بیشتری را آلوده سازد

 

در صورت مسمومیت سالمونلا اقدامات زیر ضروری است:

اگر کسی در خانه دچار عفونت سالمونلا شد باید:

• همه لباسهای کثیف، رختخواب و حوله‌های وی را در داغترین حالت در ماشین لباسشویی بشویید.

• دستشویی، سنگ توالت و همه بخشهای دستشویی، لگن و شیر آب را پس از استفاده با مایع شستشو و آب داغ بشوید. در ادامه هم با ضد عفونی کننده خانگی، ضد عفونی کرد.

 

تصویر میکروسکوپی از سالمونلا در نمونه مدفوع

https://mbi.nus.edu.sg/science-features/salmonella-lifestyle-choices/